Is het verstandig om fietshelmen te verplichten?

Is het verstandig om een fietshelm te verplichten? Dat lijkt een eenvoudige vraag. Een fietshelm beschermt tegen een val op het hoofd. Daar is weinig discussie voor nodig. Stel je voor, je kijkt naar een wielrenwedstrijd en tijdens de sprint valt je op dat er één wielrenner geen helm op heeft in het gedrang. We zouden deze sporter allemaal voor gek verklaren. Maar zo normaal als dit tijdens het sporten is, zo normaal is dit niet voor de gewone fietsers op de weg, waarom eigenlijk niet? Zijn mensen eigenwijs en vinden ze het niet mooi? Misschien vinden ze het overdreven? Het is tijd om de fietshelm verplicht te maken! Net zoals de autogordel, het is voor uw eigen veiligheid.

Aan een helmplicht zitten ook nadelen

Maar zo simpel is het allemaal niet. Aan een helmplicht zitten namelijk ook nadelen. Deze nadelen kunnen mogelijk zelfs de voordelen overstijgen. We hebben verschillende artikelen en discussies bestudeerd en hieruit komen een aantal kritische opmerkingen die we niet kunnen negeren:

• Waar laat ik de helm op mijn werk of als ik ga winkelen? Het is een extra en redelijk groot accessoire dat je mee moet dragen.
• Wat moet ik doen als mijn helm wordt gestolen, moet ik nu naar huis lopen?
• Het gevoel van vrijheid neemt sterk af.
• Ik heb een haarstijl waarbij een helm er voor zorgt dat ik veel extra werk heb om mijn kapsel weer op orde te brengen na een fietsrit.

Zomaar enkele bezwaren die op zichzelf wel op te lossen zijn. Maar het nadeel hiervan is dat mensen hierdoor er eerder voor zullen kiezen om de auto te nemen of het openbaar vervoer. Dit blijkt uit onderzoeken in landen waar een fietshelmplicht is ingevoerd. Het nadeel daarvan is weer dat mensen hierdoor minder beweging krijgen, waar ook weer gezondheidsrisico's aan kleven. Weegt dit dan op tegen de vermindering van de verkeersslachtoffers?

Nog een ander probleem is dat als het aantal fietsers afneemt door bovenstaande of nog andere redenen, het verkeersbeeld zal veranderen. Nederland is een echt fietsland. We klagen soms over de gevaarlijke manoeuvres die fietsers uithalen en dat ze volledig beschermd zijn door de wet. Maar tegelijkertijd wéten we dit heel goed en daarom houden we er ook rekening mee als automobilist bijvoorbeeld. We zijn eraan gewend dat er veel fietsverkeer is in dit land. Stel dat dit drastisch af zou nemen doordat mensen door de helmplicht minder gaan fietsen, dan zal het overige verkeer mogelijk minder rekening gaan houden met fietsers. Een toename van het aantal ongelukken is hiervoor denkbaar.

Weinig draagvlak voor een helmplicht

Op dit moment is er geen groot draagvlak voor een helmplicht in Nederland. Mensen willen voor korte ritjes even snel op de fiets springen en geen gedoe met een helm hebben. Er gaan zelfs stemmen op dat een helmplicht een afschuiving van het probleem is door de overheid. Het veiliger maken van de wegen en fietspaden kost veel geld. Door een helmplicht in te voeren leg je de kosten en de verantwoordelijkheid bij de fietsers neer. Wij denken dat de waarheid ergens in het midden ligt, maar dat er geen groot draagvlak is voor de helmplicht is duidelijk. Wel zien we dat in Nederland steeds meer 60-plussers op een elektrische fiets kiezen voor een fietshelm. Wellicht is het draagvlak in deze leeftijdsgroep wel groter aan het worden. Het draagvlak voor het verplicht stellen van een kinderfietshelm lijkt ook groter te worden.

In welke landen is een fietshelm verplicht?

In veel landen in Europa is een fietshelm wel verplicht. In onderstaande tabel lees je de geldende regels per land. Handig om te weten, zeker als je op vakantie gaat en fietsen (met kinderen) op de planning staat. Ga je op een speedpedelec in het buitenland fietsen? Kijk dan goed aan welke eisen je helm moet voldoen in het land van bestemming. De normen van speedpedelec helmen verschillen nogal.

Tabel: waar is een fietshelm verplicht?

Land:	Fietshelm verplicht voor kinderen?	Fietshelm verplicht voor volwassenen?
Duitsland	Nee, niet verplicht. Wel wordt het dragen van een fietshelm geadviseerd voor kinderen.	Nee, niet verplicht. Wel wordt een fietshelm geadviseerd door de overheid voor volwassenen.
België	Nee, geen helmplicht.	Nee, geen helmplicht. Alleen een helmplicht op een speedpedelec.
Oostenrijk	Ja, een helm is hier verplicht voor kinderen tot 12 jaar (in sommige delen tot 15 jaar). Ook als ze achterop de fiets zitten is een helm verplicht.	Een fietshelm voor volwassenen is niet verplicht in Oostenrijk. Wel wordt een helm geadviseerd.
Zwitserland	Een fietshelm is verplicht voor iedereen die harder gaat dan 20 km per uur dus ook voor kinderen die deze snelheid halen.	Ja, een fietshelm is verplicht voor iedereen die harder rijdt dan 20 km per uur.
Italië	Een fietshelm is in Italië verplicht voor kinderen tot 12 jaar.	Nee, geen helmplicht. Alleen op een speedpedelec is een helm verplicht.
Frankrijk	Een fietshelm is in Frankrijk verplicht voor kinderen tot 12 jaar, ook als ze achterop zitten.	Voor volwassenen is een fietshelm niet verplicht in Frankrijk.
Spanje	Een fietshelm is in Spanje verplicht voor kinderen tot 16 jaar.	Ja, voor iedereen die buiten de bebouwde kom fietst in Spanje, geldt een helmplicht.
Finland	Ja, een fietshelm is in Finland verplicht voor iedereen.	Een fietshelm is in Finland verplicht, ook voor volwassenen.
Kroatië	Ja, een fietshelm is in Kroatië verplicht voor kinderen tot 16 jaar. Ook voor kinderen die achterop zitten.	Voor volwassenen geldt geen fietshelmplicht in Kroatië.
Zweden	Het dragen van een fietshelm is verplicht voor kinderen tot 15 jaar.	Voor volwassenen geldt geen helmplicht in Zweden.
Slowakije	Een fietshelm is verplicht voor kinderen tot 15 jaar.	Buiten de bebouwde kom is een fietshelm verplicht voor volwassenen.
Tsjechië	In Tsjechië is een fietshelm verplicht tot 18 jaar.	Een fietshelm is niet verplicht voor volwassenen, maar wordt wel geadviseerd door de overheid.